Op 3 april heeft de Vlaamse regering de derde waterbeleidsnota goedgekeurd. Deze beleidsnota legt de krachtlijnen vast voor het toekomstige integraal waterbeleid voor de periode 2020 -2025. Hierin wordt de ambitie naar voor geschoven om Vlaanderen op de kaart te zetten als “proeftuin voor innovatie en integraal waterbeheer”.

In de nota wordt resoluut de kaart getrokken van innovatie. Enkele in het oog springende innovatieve praktijken:

Governance (beleidsarrangementen, sturingsfilosofieën, maatschappelijke coalities, samenwerkingsgronden, …)

  • Onderzoek naar de manier waarop sectoren beter begeleid kunnen worden naar een spaarzaam watergebruik. Het toelaten van proefprojecten of het voorzien van gepaste regelgeving of regelluwe zones om innovatieve oplossingen te verkennen, behoren tot de mogelijkheden.
  • Er worden  stappen gezet om een proces van systeemanalyse en systeemdenken op te zetten voor het waterbeleid. Daarbij wordt onderzocht  wat de mogelijkheden zijn voor een ‘nexus-aanpak’ (onderlinge verbondenheid) waarbij koppelkansen met het aangrenzende beleid maximaal benut worden. De complexiteit van het watersysteem en haar interacties met de andere systemen wordt in kaart gebracht en er worden oplossingsrichtingen uitgewerkt.
  • Het verkennen van nieuwe hefbomen en technieken (vb. via burgerwetenschap (citizen science), publieksraadpleging (crowdsourcing)) die, naast de klassieke communicatie- en sensibiliseringsinitiatieven worden ingezet en die watergebruikers effectiever aanzet om hun gedrag te veranderen en zelf initiatief te nemen.

Waardemodellen (nieuwe waardeketens, waardenetwerken, duurzame businessmodellen, …)

  • Het aansporen van bedrijven om in te zetten op circulaire economie via het terugdringen van het watergebruik, het stimuleren van hergebruik van water en van gezuiverd afvalwater en het stimuleren van hergebruik van stoffen, warmterecuperatie, grijs water enz. Hierbij wordt gewerkt aan een kader voor het hergebruik van afvalwater.
  • Onderzoek naar de haalbaarheid voor de productie en distributie van drink- of proceswater uit hemelwater, brak of zout water en afvalwater, mits goede kwaliteitscontrole en overheidsregie.
  • Bij het uitbreiden en optimaliseren van de saneringsinfrastructuur is er aandacht voor een transitie naar circulair gebruik van water, andere grondstoffen, warmte en energie.

Innovatie en technologie (O&O- benaderingen, koppeling van innovatie aan behoeften,…)

  • Innovatie staat voorop en er wordt onderzocht hoe landbouwteelten en -technieken, scheepvaartpraktijken enz. aangepast kunnen worden om beter voorbereid te zijn op periodes van langdurige droogte.
  • Er wordt ingezet op afval(water)neutraal bouwen
  • Voor de nieuwe gevaarlijke stoffen zoals medicijnresten, hormoon verstorende stoffen, microplastics, zal er, naast het inzetten op product- en bronbeleid, ter hoogte van rioolwaterzuiveringsinstallaties worden gestart met het toepassen van technieken (op pilootschaal) voor het verwijderen van deze stoffen uit het effluent. Bij de evaluatie van de technieken wordt er vooral aandacht besteed aan het ecotoxicologisch effect. Complementair aan de fysico-chemische normering van individuele stoffen wordt in de toekomst meer en meer ingezet op acute toxiciteitstesten.
  • Om de impact van lozingen verder te minimaliseren ontwikkelt de Vlaamse overheid nieuwe technologieën en past die ook toe. Denken we hierbij aan het toepassen van maatregelen aan de bron, slimme afval- en hemelwaterinfrastructuur (regelstructuren, sensoren, grootschalige buffering, …), het verdergaand zuiveren van afvalwater (nutriënten, micropolluenten), enz. Maar met ook aandacht voor de transitie naar circulair gebruik van water, andere grondstoffen, warmte en energie.
  • De waterbedrijven engageren zich om te investeren in een betere monitoring van het distributienet om lekverliezen onder controle te houden.
  • De Vlaamse overheid wil hierbij  de meerwaarde evalueren van de inzet van nieuwe technologieën om de beschikbaarheid van grondwater te verhogen (bv. aquifer storage/aquifer recharge). Om de zoete grondwatervoorraden in de polders te verhogen, test ze nieuwe technieken uit, bv. de stockage van zoetwater in de ondergrond of de ontzilting van brakwater.
  • Wateroverlast - Voor de collectieve beschermingsmaatregelen wordt verder ingezet op het uitbouwen, innoveren en optimaliseren van de gestuurde bergingen.

Kennis (welke soort kennis moet er toegevoegd worden)

  • Opzetten van onderzoek voor het onderbouwen van mogelijke beleidsopties voor de aanpak van nieuwe of opkomende stoffen (zoals medicijnresten, hormoonverstorende stoffen, microplastics, nanopartikels enz.).

Vlakwa zet met haar activiteiten, graag haar schouders onder de ambitie om van Vlaanderen een proeftuin te maken  inzake innovatief en integraal waterbeheer. Alleen zo kunnen we de risico’s en kosten voor de eigen bevolking en bedrijven onder controle  houden en  de aanwezige kennis en expertise maximaal (internationaal) valoriseren. 

De waterbeleidsnota kan u hier vinden. Voor bijkomende informatie neem contact op met Dirk Halet.