Q&A industrie - water - boer F2AGRI Slotevent | Vlakwa

Op 16 juni organiseerden de partners het wervelende slotevent van Interreg Vlaanderen-Nederland succesproject F2AGRI (eFfluent to AGRIculture).

We geven jullie graag alle beantwoorde vragen mee die tijdens het event binnenstroomden.

Heb je 't gemist? Je kan de livestream van het event hier volledig herbekijken

Q1: Hoe werd er bepaald 'hoeveel van het effluentwater' er hergebruikt kan worden? (heeft men bijv. ook rekening gehouden met een min. watervolume dat toch naar de waterloop moet gaan?)

A1:

In Nederland heeft Bavaria momenteel een vergunning om 800 000 m³ gezuiverd afvalwater ter beschikking te stellen voor subirrigatie op het Wilhelminakanaal. Het totale volume gezuiverd afvalwater dat Bavaria loost in de omliggende waterlopen is ca. 1 500 000 m³.
In Vlaanderen werd de irrigatiebehoefte in het projectgebied in kaart gebracht. Die bedroeg ca. 110 000 m³ over een landbouwareaal van 670 ha. Rekening houdende met eventuele teeltverschuivingen en met de beschikbare oppervlakte voor de aanleg van een bufferbekken, werd finaal een bufferbekken van 150 000 m³ gebouwd. Ardo heeft op jaarbasis ca. 300 000 m³ gezuiverd afvalwater. Dit impliceert dat ca. de helft in het bufferbekken wordt opgeslaan en ca. de helft in de ontvangende waterloop (= Veldbeek) wordt geloosd.

Q2: Wie bepaalt hoeveel water er in de droge periode naar welke deelnemer gaat?

A2:

In Nederland is de waterhoeveelheid geen issue. Bavaria loost gezuiverd afvalwater in de omliggende waterlopen en de landbouwers bepalen zelf vanaf wanneer en hoeveel water ze via subirrigatie in hun velden laten draineren. Bij één landbouwer wordt het gezuiverd afvalwater van Bavaria rechtstreeks via subirrigatie ingelaten (en dus niet via een waterloop).

In Vlaanderen werd een irrigatieapplicatie ontwikkeld door Inagro. In april moeten de INERO vennoten hun gewenste hoeveelheid irrigatiewater reserveren. Deze hoeveelheid water is vanaf de dag van reservatie tot het einde van het seizoen voor hen voorbehouden.

Stel: Er wordt > 150 000 m³ gereserveerd → Het water wordt herverdeeld volgens de regel van drie.
Stel: Er wordt < 150 000 m³ gereserveerd → Wie water gereserveerd heeft, kan het overschot aan water (= verschil tussen water in bekken en water dat al gereserveerd is) nog extra reserveren tot eind juli. Vanaf augustus kan iedereen water reserveren volgens het ‘first come, first serve’ principe.

Q3: Hoe vermijd je dat 'meer wateraanbod' automatisch leidt tot 'meer watergebruik'? Is er maw een gepast kostenbeleid verbonden aan het watergebruik door de landbouwer?

A3:

Dit is inderdaad een uitdaging. Er zijn studies die aantonen dat meer wateraanbod leidt tot meer watergebruik.

In Nederland: bij subirrigatie gaat het water in de ondergrond. Slechts een deel hiervan wordt via capillaire werking door de wortels van de planten opgenomen. Het overgrote deel wordt gebruikt om het grondwater te voeden.

Het gebruikte water is het effluent van Bavaria, de landbouwers investeren wel zelf in hun subirrigatiesysteem.

In Vlaanderen: er moet verder worden ingezet op irrigatieadvies (dit is ook de wens van de INERO vennoten). Met behulp van een gewasgroeimodel (AquaCrop), klimaatgegevens, remote sensing data en bodemvochtgegevens kan worden voorspeld wanneer een gewas stress heeft en wanneer het dus nodig is om te irrigeren. Dit wordt momenteel onderzocht in het irrigatie 2.0 project. Via het WatchItGrow platform zullen landbouwers irrigatieadvies kunnen ontvangen.
Het gebruikte water is niet gratis. Water dat tijdig wordt gereserveerd kost € 0,73/m³, water dat last-minute wordt geboekt kost € 0,90/m³. Er is geen lineair verband tussen de waterprijs en de gebruikte waterhoeveelheid (maw het is niet zo dat wie meer water gebruikt, meer per m³ moet betalen). We oordelen dat dit onrechtvaardig is binnen de coöperatie. De grote waterverbruikers dragen net meer bij aan de coöperatie (bv. afbetaling van de lening).

Q4: Wat met algengroei in de buffer van 150.000 m³?

A4:

Dit is een aandachtspunt vermits het gezuiverde afvalwater nog fosfor en stikstof bevat. Recent werden drijvende zonnepanelen geplaatst. Dit verhindert lichtinval en opwarming van het water. Bijkomend werd ook nog een beluchter geplaatst. Bovendien wordt het water in het bufferbekken maximaal gebruikt tijdens het irrigatieseizoen. De piekperiodes van algenbloei vallen dus samen met de periode van het minste water in het bufferbekken.

Q5: Hoeveel zou het water kosten zonder de verkregen subsidies? Of is dat sowieso onhaalbaar?

A5:

Het water dat wordt gebruikt is het (gratis) effluent van Bavaria. Na afronding van het project is dit gehele effluent benut. De landbouwers moeten wel zelf investeren in het subirrigatiesysteem. De investeringskost is o.a. afhankelijk van de oppervlakte van het perceel en de ligging (vlak of niet-vlak perceel). De investeringskost varieert tussen de € 3000 en € 7000 per hectare. Via de Interreg Vl-Nl subsidie moeten de landbouwers maar 50% van de investeringskost betalen.

In Vlaanderen heeft de infrastructuur ca. 3,5 miljoen € gekost (bufferbekken + pomphuis + 23 km leidingen + 150 hydranten). Rekening houdende met een afschrijvingstermijn van 30 jaar betekent dit € 116 666 per jaar. Per jaar zijn er ook ca. € 20 000 operationele kosten (o.a. energie, analyses, verzekeringen). De jaarlijkse kost bedraagt dus ongeveer € 135 000. Er is ca. 150 000 m³ water per jaar beschikbaar. Dit impliceert dat het water minimaal € 0,90/m³ zou moeten kosten (maar de kostprijs is idealiter iets hoger aangezien er in natte jaren geen 150 000 m³ water zal worden gebruikt en er gedurende de 30 jaar nog wel onderhoud- en herstellingswerken zullen moeten gebeuren). M.a.w. het is niet financieel onhaalbaar maar enige subsidie is wel aangewezen om een goede, betaalbare doorstart te maken.

Q6: Ik vind de zonnepanelen op de film bij Ardo ook een goed voorbeeld van multifunctioneel ruimtegebruik. Scheelt gelijk ook voor algengroei.

A6:

Klopt helemaal (zie ook A4). De groene energie opgewekt met de zonnepanelen wordt o.a. gebruikt door INERO voor het aandrijven van de pompen van het irrigatienetwerk.

Q7: Gebruik van effluent is heel interessant, maar wat als de waterloop dit water op het moment van droogte ook nodig heeft? Treedt je hiermee dan niet in conflict met het watersysteem/ scheepvaart? Heb je maw per definitie niet een buffer nodig (cfr Ardo)?

A7:

In Nederland fungeert de bodem als de buffer. Het water wordt immers via subirrigatie in de bodem gelaten en helpt zo het grondwater aanvullen. Waterschappen kunnen in tijden van droogte een captatieverbod uitvaardigen maar vooralsnog is subirrigatie hier een uitzondering op (maw het water mag nog steeds in de bodem worden ingelaten). Waterschap Aa en Maas beschouwt dit als een pilootproject dat eerst nog verder moet worden onderzocht alvorens regelgeving kan worden aangepast.

In Vlaanderen was per definitie een bufferbekken nodig omdat Ardo het jaarrond gezuiverd afvalwater produceert terwijl er slechts 4 maanden water nodig is voor irrigatie. Het komt er dus op neer om het water in tijden van overschot te stockeren. Daarnaast heeft de overheid in Vlaanderen de ecologische kwetsbaarheid van de verschillende waterlopen vastgelegd. Dit omvat de minimale hoeveelheid water die in een waterloop moet aanwezig zijn om het biologisch leven te garanderen. Bij waterhergebruikprojecten zal de overheid case specifiek bekijken of dit kan worden toegelaten (maw mocht het gezuiverde afvalwater van een bedrijf niet langer terecht komen in een waterloop, zou dit dan een ecologische impact hebben).