Begin mei werd het ‘Afwegingskader prioritair watergebruik bij droogte en waterschaarste' gelanceerd. De Vlaamse Overheid werkte samen met maatschappelijke actoren het afwegingskader uit dat voorzorgsmaatregelen en prioritair watergebruik kan bepalen in aanloop naar of tijdens waterschaarste. Maar wat betekent dit voor onze bedrijven? Welke impact heeft het afwegingskader prioritair watergebruik bij droogte en waterschaarste op de Vlaamse industrie?
POM West-Vlaanderen, VMM, Unizo, VOKA en Vlakwa bundelden de krachten om een webinar op touw te zetten om de Vlaamse bedrijven grondig te informeren en hun de mogelijkheid te bieden om hun bezorgdheden en vragen kenbaar te maken.
Op 22 juni vond het online webinar plaats waarbij het afwegingskader na een schets van het landschap ‘setting the scene’ door Bernard De Potter (VMM) uitgebreid door Sofie Herman (VMM) werd toegelicht. De vragen en bezorgdheden die kijkers vooraf instuurden werden hier al grotendeels meegenomen. Aansluitend reikte het panel onder leiding van Lieven Verstraete problemen, uitdagingen, maar ook inspirerende voorbeelden aan. Uiteindelijk bereikten we vanuit de Mushroom-studio in Kortrijk Expo meer dan 200 deelnemers hoofdzakelijk vanuit de industrie, maar ook uit kennisinstellingen en overheden.
Klinkende woorden van het panel
We lichten enkele quotes uit die de panelleden naar voren schoven tijdens het gesprek.
Bernard De Potter, VMM: ‘’Spaarzaam omgaan met water, elke druppel telt. Zélfs als het regent!’
Eugene Kusse, Alpro: ‘’We gaan binnenkort de grootste waterhergebruikinstallatie van Vlaanderen operationeel maken…”
Geoffrey Pot, Takeda: “Het waterprobleem stelt zich minder in Wallonië….’'
Bernard De Potter, VMM: ‘’Voldoende snel investeren in wateroplossingen (waterbesparende maatregelen, waterhergebruik) om niet tot een scenario van concrete afschakeling te komen… ; Bekijk ook mogelijkheden met collega-bedrijven, op bedrijventerreinniveau, enz. ‘’
Pieter De Brabandere, Group De Brabandere: “Onze buur is onze oplossing, maar nood aan een passend juridisch kader. Ook ‘’aansprakelijkheid en heffingen’’ vormen een belemmering op samenwerking…
Dirk Halet, Vlakwa: ‘’We werken aan modelovereenkomsten om samenwerking te vergemakkelijken’’
Geoffrey Pot, Takeda: ‘’ Water as a Service (betalen per m³ water) ook een oplossing om waterhergebruik financieel mogelijk te maken.
Pieter De Brabandere, Group De Brabandere: ‘’Stimulus in plaats van heffing nodig, om samenwerkingen te stimuleren en hefboomwerking te realiseren’’.
Bernard De Potter, VMM: ‘'Een herziening van het businessmodel van drinkwaterbedrijven dient zich aan, het steunt vandaag op verkoop van drinkwater”
Dirk Halet, Vlakwa: ‘’Allerhande tools en steunmaatregelen zijn voorhanden…’’
Herbeleef het event volledig via de video hieronder, of lees de kortere samenvatting.
Herbekijk het volledige event
Deel I: VMM aan het woord
-
Setting the scene
door Bernard De Potter, Administrateur-generaal VMM
In de opname vanaf 3:00
Droogte, hevige neerslag en hittestress nemen alsmaar toe in intensiteit. Het regent in wezen nog genoeg, maar het water valt ongelijk verspreid in tijd en ruimte. Zo kampen we tegelijkertijd met te veel en te weinig water. Dat vraagt om maatwerk. Want alle sectoren hebben water nodig: economie, recreatie, landbouw, drinkwaterproductie... Wat als dat water op is? In het verleden deden verspil- en captatieverboden veel stof oplaaien, tekenend voor hoe belangrijk water is in onze samenleving.De Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid monitort al geruime tijd droogte-indicatoren en gaat tot actie over. Na verloop van tijd rijzen de vragen: Levert dat wel iets op? Wat zijn de kosten en de baten van de maatregelen? Dat moeten we wetenschappelijk onderbouwd aanpakken. Zo groeide het idee om een afwegingskader op te maken dat kan inspelen op het onevenwicht tussen watervraag en -aanbod. Niet om enkel paraat te staan wanneer zich een crisis zich aandient, maar ook preventief en proactief. Want we kunnen maar beter voorbereid zijn.
Daartoe zijn er drie hoofdpunten:
- Investeren
- Innoveren
- Integreren - Optimale businessmodellen ontwikkelen en opschalen
We moeten water erkennen voor wat het is: een waardevolle grondstof en bron van grondstoffen die we kunnen hergebruiken. Vlakwa moedigt aan om anders na te denken over water. Om het te bekijken als een systeem en geheel van systemen, en niet enkel als symptomen. Het moet in het bredere perspectief ingekapseld worden. -
Het afwegingskader
door Sofie Herman, Droogtecoördinator VMM
In de opname vanaf 14:30
Vlaanderen is kwetsbaar voor droogte en waterschaarste. Toch waren er tot voor kort weinig handvaten om veerkrachtig en voorbereid om te gaan met 1) dreigende waterschaarste, en 2) effectieve waterschaarste, en indien nodig om watergebruik te prioriteren.
Het afwegingskader is geen beslissingsnemend instrument, maar een onderbouwende tool om beslissingnemers objectief te informeren over de droogtetoestand en de effectiviteit en de kost van maatregelen.
Indicatoren
In het participatief studietraject werden 4 types indicatoren gedefinieerd voor droogte en waterschaarste, die gebundeld worden in een online dashboard:
- Meteorologisch (Bv. neerslag)
- Waterkwantiteit (Bv. waterlooppeilen en -debieten, bodemvochtgehalte, freatische grondwaterstanden)
- Waterkwaliteit (Bv. verzilting, blauwalgbloei)
- Sectorspecifiek (bv. ruwwaterbeschikbaarheid)
Elke indicator heeft een drempelwaarde, waarbij droogteniveau 1 betekent dat er dreigende waterschaarste is. Wanneer we droogteniveau 2 overschrijden, is er effectieve waterschaarste voor een bepaalde sector.
Waterbalans
De waterbalans brengt vraag (productie, landbouw, drinkwater…) en aanbod (neerslag, lozingen...) in kaart per deelgebied. De balans geeft zicht op watertekorten en -overschotten, zodat die vergeleken kunnen worden met de gemiddeldes.
Maatregelen en impact
Er zijn twee types maatregelen. Maatregelen die:
- Het wateraanbod verruimen (Bv. via pompstations en alternatieve waterbronnen)
- Water beperken (Bv. vaarverbod, onttrekkings- en irrigatiebeperkingen)
Om de impact te meten, stellen we volgende vragen:
Hoe vermindert de maatregel het watertekort? Dit wordt berekend via de waterbalans.
Brengt de maatregel economische, sociale of ecologische gevolgen met zich mee?
Welke kosten brengt de maatregel met zich mee?
De pioritering wordt afgewogen op basis van het grootste nettovoordeel (= vermeden schade - kost).
Vanaf 30:20 vind je in de video een aantal voorbeelden waarop het afwegingskader is toegepast.
Daarbij gaan gezondheid en veiligheid voor op alles, en wordt ook onomkeerbare schade aan de natuur te allen koste vermeden. Niet-essentieel waterverbruik wordt eerst stopgezet. Eigen inspanningen voor alternatieve waterbronnen (bv. bedrijfseigen waterbekkens), worden beloond en vallen dus buiten scope.
Vervolgstappen
Deze zomer wordt het afwegingskader voor het eerst toegepast. Wie een maatregel instelt, communiceert daar ook over. Een overzicht van alle maatregelen die van kracht zijn, vind je op vlaanderen.be/droogtemaatregelen. Daarnaast vind je meer info over de droogtetoestand op opdehoogtevandroogte.be.
Het afwegingskader in de huidige vorm is een eerste versie en moet geïnterpreteerd worden door experts, en verder aangevuld worden met lokale gegevens. Na de zomer start een vervolgtraject voor een afweginsgskader 2.0. -
Q&A
In de opname kan je de Q&A met Bernard De Potter en Sofie Herman bekijken vanaf 49:40.
Deel II: panelgesprek
In de opname vanaf 58:40
Gemodereerd door nieuwsanker Lieven Verstraete, met aan tafel:
- Bernard De Potter, Administrateur-generaal VMM
- Dirk Halet, Strategisch Coördinator Vlakwa
- Pieter De Brabandere, CEO Group De Brabandere
- Piet Dermaux, CEO Klaratex/St.-Klara nv
- Eugene Kusse, Plant Director Alpro Wevelgem
- Geoffrey Pot, Vice President Operations Takeda
Deel III: Kabinet Crevits aan het woord
In de opname vanaf 1:58:00
Toelichting door Ward Kennes, adviseur van viceminister-president Hilde Crevits, Vlaams Minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale Economie en Landbouw.
"Als minister van Economie en Landbouw wil Hilde Crevits haar waardering uitspreken over dit initiatief en ze hoopt dat de vele ervaringen die in het panel zijn gedeeld u allen beter vertrouwd hebben gemaakt zodat uw ondernemenig zich kan wapenen tegen periodes van langdurige droogte."
Zit je met vragen over hoe je dat best aanpakt? Neem contact op met de Vlakwa-waterinnovators!
