Op 12 oktober werden we in het kader van onze werkzaamheden binnen de Green Deal Duurzame Zorg uitgenodigd op het event “Medical residues in water: working towards an effective Europe-wide solution”. We kregen er een helder beeld van de Nederlandse aanpak van medicijnresten en bekeken hoe we grensoverschrijdend kunnen samenwerken rond de volgende thema’s:
1. Hotspotanalyse van medicijnen in het leefmilieu
Binnen deze studie werden 117 geneesmiddelen geanalyseerd om te bepalen of hun aanwezigheid in het oppervlaktewater op bepaalde plaatsen een risico vormt. In alfabetische volgorde vragen volgende 19 stoffen de nodige aandacht: 17-beta-estradiol, azitromycine, carbamazepine, ciprofloxacine, clarithromycine, clindamycine, diclofenac, dipyridamol, fenazon, fipronil, gabapentine, ibuprofen, ivermectine, oxazepam, oxytetracycline, permethrin, propranolol, sulfamethoxazol, venlafaxine.
Voor verschillende stoffen is er echter nog geen risicogrens gedefinieerd, of ligt de risicogrens onder de detectielimiet. Andere werkzame stoffen worden dan weer omgezet in conjugaten (metabolieten die terug kunnen omvormen in de werkzame stof in de riolering, RWZI en/of het oppervlaktewater). De studie formuleert dan ook verschillende aanbevelingen om de hotspotanalyse verder te verfijnen.
2. De ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
Het Interreg Deutschland-Nederland project MEDUWA focust onder andere op alternatieven voor ontstekingsremmende medicijnen en antibiotica.
3. Ontwikkeling richtlijn “minderen en stoppen van medicatie”
Er is veel aandacht voor het opstarten van medicatie, maar minder voor het afbouwen of stoppen ervan. In Nederland wordt nu gewerkt aan richtlijnen voor minderen en stoppen van medicatie zoals cardiovasculaire medicatie. Zo valt de bètablokker propranolol uit punt 2 hieronder.
Dergelijke programma’s worden ook in Vlaanderen opgezet. Denk bijvoorbeeld aan de afbouw van slaap- en kalmeermiddelen zoals voor de benzodiazepine oxazepam uit punt 2.
4. Serious gaming voor apotheekstudenten
In Nederland is er al een toenemende bewustwording rond het afleveren van pijnstillers. Zo wordt eerder paracetamol voorgeschreven wanneer er enkel comfort nodig is. Pas wanneer een ontstekingswerende werking vereist is, wordt diclofenac of ibuprofen voorgeschreven. Waar paracetamol niet voorkomt in de lijst uit punt 1, hebben die laatste twee stoffen wel een negatieve impact hebben op het leefmilieu.
Ook worden gerichte leermodules uitgewerkt om farmaciestudenten te laten reflecteren over medicijnresten in het water. Die tool willen ze ook verder uitrollen en afstemmen op andere doelgroepen. Ook met de Vlaamse VUB loopt er hierrond een samenwerking.
5. Hergebruik van geneesmiddelen in het ziekenhuis
Kan je binnen een ziekenhuis een logistiek creëren (track en trace) waardoor niet gebruikte medicijnen zoals insuline of een pijnstiller toch nog kunnen dienen voor andere patiënten en de ziekenhuisapotheek ze niet hoeft weg te gooien? Het ziekenhuis van Tjongerschans ging met deze uitdaging aan de slag en ontwierp een systeem waardoor 40% minder medicatie wordt weggegooid.
6. Gedragsonderzoek rond vervallen geneesmiddelen
Daarnaast wordt er onderzocht hoe burgers omgaan met ongebruikte (of vervallen) medicijnen. Deze inzichten kunnen bijdragen aan het ontwerp van gerichte mediacampagnes die burgers stimuleren om ongebruikte medicijnen in te leveren bij een apotheek en niet zomaar weg te gooien.
7. Aanpak aan het einde van de keten
Vandaag komen er nog heel wat medicijnresten in het water. Hoe we die eruit kunnen halen wordt onderzocht in een reeks initiatieven:
• Interreg projecten MEDUWA , SPOWAR en Schone Waterlopen door O3G
• Filtersystemen voor nucleaire geneesmiddelen
• Voorkomen dat antimicrobiële resistentie zich verspreidt met UV-technologie
En nu?
We bezorgen je graag de presentatie en het webinar. In een vervolgfase bekijken we hoe we de krachten verder kunnen bundelen en gezamenlijke projecten kunnen opstarten.
Ben je geïnteresseerd in de activiteiten van de Vlaamse Green Deal Duurzame Zorg (thema geneesmiddelen in water) die zich richt op de hele geneesmiddelenketen van ontwikkeling tot zuivering? Of wil je rond bepaalde thema’s samenwerken met Nederlandse partners?