Zowel op Vlaams als Europees niveau is een nieuwe ploeg aangetreden die waterbeheer hoog op de agenda zet. Wat zijn de belangrijkste initiatieven van de Europese Commissie en de Vlaamse regering? En hoeveel centen durven ze inzetten op duurzaam water?
Europese Commissie: Water Resilience Strategy
Op 18 juli presenteerde Ursula von der Leyen haar politieke richtlijnen voor de nieuwe Europese Commissie (2024-2029). Jessika Roswall, de nieuwe kandidaat-commissaris voor Milieu, Waterveerkracht en een Competitieve Circulaire Economie, wordt verantwoordelijk voor de Water Resilience Strategy.
De belangrijkste doelstellingen zijn:
- Waterzekerheid verhogen: focus op waterefficiëntie, schaarste en vervuiling aanpakken
- Innovatie stimuleren: focus op circulaire oplossingen, digitalisering en groene technologie
- Publiek-private investeringen vergemakkelijken: focus op technologie en grensoverschrijdende waterinfrastructuur
- Internationaal leiderschap versterken: focus op VN Waterconferenties en de G7 Coalitie voor Water
De discussie op Europees niveau zal onder andere gevoed worden door deze drie rapporten:
De rapporten zijn essentieel voor het waterbeleid omdat ze aandringen op gerichte investeringen in waterinfrastructuur, waterefficiënte landbouwpraktijken en innovatie in duurzame technologieën. Die acties zijn nodig om het waterbeheer te verbeteren en Europese concurrentiekracht te waarborgen in het licht van klimaatverandering.
Vlaamse Regering: Blue Deal 2.0
Ook op Vlaams niveau is de nieuwe regering uit de startblokken geschoten met dit regeerakkoord voor de komende vijf jaar en bijhorende centenboekje.
Het regeerakkoord vertelt de ambities van de nieuwe generatie van de Blue Deal, onder kersvers minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V). Een greep uit de acties:
Zuiver en betaalbaar water
- Vandaag haalt Vlaanderen de doelstellingen uit de Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn niet. Vlaanderen zal daarom goedkeuring vragen voor een gefaseerde aanpak aan de Europese Commissie om de doelstellingen zo snel mogelijk te behalen en een vergunningenstop te vermijden. Om die te bereiken zal Vlaanderen inzetten op:
- Preventieve bronmaatregelen
- Bescherming van waterlopen, drinkwatergebieden en natuurgebieden tegen verontreinigende stoffen zoals zware metalen, pesticiden en uitspoeling van nitraat en fosfaat
- Voortdurende investeringen in riolering en waterzuivering, met focus op efficiëntie en nieuwe technieken.
- Ontwikkeling van een rechtszeker kader voor de lozing van micropolluenten, rekening houdend met de kosten en baten
- Waterbuffering en zinvol gebruik van regenwater moeten terrein winnen, net als efficiënter hergebruik van (afval)water. Daarvoor zal de Blue Deal ook innovatieprojecten steunen.
- We onderzoeken hoe slimme waterputten kunnen ingezet worden als een collectief buffer- en voorraadsysteem, om periodes met zware regenval en droogte beter te overbruggen.
Geef water weer ruimte
- We benutten de natuurlijke sponswerking van bodem als hulpmiddel voor klimaatadaptatie en zoeken oplossingen voor conflicterend landgebruik.
- Slim peil- en grondwaterbeheer geven water opnieuw ruimte. We maken een striktere inventaris van het aantal grondwaterputten en de opgepompte volumes. Ook drainagenetwerken brengen we duidelijker in kaart, en tekenen zo een coherent beleid uit voor drainagewerken.
Eenheid in waterbeleid
- De regering wil het versnipperde waterbeheer aanpakken door regionale waterschappen op te richten en via fusies tussen drinkwatermaatschappijen. Dat moet zorgen voor meer samenhang en efficiëntie in het beheer van waterlopen en drinkwatervoorziening.
Voor de Blue Deal wordt er € 285 miljoen voorzien, waarvan 14 miljoen in 2025 en oplopend tot € 129 miljoen in 2029. Dat bedrag omvat ook middelen om schepen te kunnen aansluiten op walstroom – een milieuvriendelijke en stille manier om schepen te voorzien van elektriciteit terwijl ze aangemeerd zijn.
Duurzame transities in waterbeheer vragen om verschillende actieve hefbomen tegelijkertijd: technologische innovatie, passende wetgeving en institutionele ondersteuning, infrastructuurontwikkeling, capaciteitsopbouw, en innovatieve financieringsmodellen. De uitdagingen die voor ons staan zijn groots en de publieke middelen beperkt beschikbaar. Daarom is het essentieel dat we creatief en innovatief handelen en nieuwe manieren van financiering en samenwerking uitrollen.