Toolbox voor decentrale zuivering, beleidskader voor aquathermie en rode kreeften
Op 7 februari was Brussel hét kloppend hart van het waternetwerk. Ruim 150 wateractoren kregen inzicht in de activiteiten van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW). Wat nemen we mee naar huis van de project-, platform- en gebiedsgerichte werking? Het CIW-waterforum in een notendop.
De CIW-projectwerkgroepen
De CIW-projectgroepen zijn tijdelijke overlegstructuren die een duidelijk afgebakend project uitwerken. De Strategische Stuurgroep Water van het CIW buigt zich dan over ingediende voorstellen en beslist welke voorstellen ook echt een projectwerkgroep worden.
Verschillende projectwerkgroepen boekten reeds mooie resultaten:
- De werkgroep Decentrale zuivering ontwikkelde een toolbox voor lokale besturen, rioolbeheerders en studiebureaus om optimaal te kiezen tussen decentrale en centrale rioleringsconcepten.
- De werkgroep Hemelwaterverordening maakte een technisch achtergronddocument dat met praktische voorbeelden en context uitlegt hoe architecten, vergunningaanvragers en -verleners de nieuwe gewestelijke stedenbouwkundige verordening (GSV) voor hemelwater in de praktijk kunnen toepassen.
- De werkgroep Aquathermie heeft werk gemaakt van een beleidskader om aanvragen te evalueren om energie uit oppervlaktewater, afvalwater te recupereren voor gebruik in warmtenetten of warmtepompen. De provincie Oost-Vlaanderen brengt het potentieel in kaart in een interactieve online tool. De eerste resultaten geven aan dat warmte uit oppervlaktewater en afvalwater 20 procent van de warmtevraag van de hele provincie kunnen invullen. Maar de werkgroep stipt aan dat een taxshift nodig zal zijn om warmtepompen uit te rollen.
- De werkgroep Peilbesluiten ging aan de slag met het instrument peilbesluit dat moet helpen om water beter vast te houden in vlakke gebieden. Deze besluiten leggen vast welke peilen we moeten nastreven in een afgebakend gebied. Ze bespreken ook hoe en in welke periode die peilen moeten bereikt worden om te kunnen voorzien in de verschillende behoeften in het gebied (milieu, natuur, erfgoed, economie, landbouw, waterveiligheid, drinkwaterwinning...). 26 gebieden gaan hier nu concreet mee aan de slag. Ze ontdekken hoe je kunt omgaan met verschillende knelpunten om bijvoorbeeld het peil te laten variëren in verschillende zones (natuur, landbouw…) door bijkomende pompgemalen, slim regelbare stuwen of schuiven zoals in de case van de Blankaart.
- De werkgroep natte natuur en veenherstel werkt een beleidskader uit om toekomstige projecten voor natte natuur te selecteren, en ook om veengebieden in Vlaanderen te beschermen en herstellen. In Vlaanderen hebben we al zeer veel ervaring met natuurgebaseerde oplossingen. We mogen dit dan ook fier als exportproduct zien; getuige hiervan is de wereldwijde interesse in het Sigma-plan. Maar we beseffen dat er ook nog juridische drempels weg te werken zijn. Zo is het burgerlijk wetboek nog niet altijd in lijn met de filosofie van vasthouden, bergen en ten slotte pas afvoeren met een artikel dat stelt: “Titularis van lagergelegen perceel mag geen enkel bouwwerk tot stand brengen dat de afvloeiing bemoeilijkt”.
Inspirerende keynotes
Daarnaast gaf het event het podium aan 2 inspirerende keynotes.
Stefaan Vandelacluze van BAMM! benadrukte de noodzaak van vernieuwende oplossingen en creatieve input om de uitdaging van klimaatverandering aan te pakken. De synergie tussen kunstenaars en beleidsmakers kan iets met rasse schreden vooruitduwen: “kunstenaars maken het ondenkbare zichtbaar, terwijl beleidsmakers die ideeën opschaalbaar kunnen maken.”
Ook had Vandelacluze het over de connectie met het bedrijfsleven. Een treffend voorbeeld is NASA, die jaarlijks kunstacademies bezoekt om jong talent te ontdekken. Ze zijn niet op zoek naar kunstenaars die conventionele kunstwerken in galerijen presenteren, omdat die vaak al binnen verwachte patronen vallen. NASA geeft aan dat zonder die bijdrage van creatief talent ze nooit zo ver waren gekomen. Dat geeft stof tot nadenken: welk bedrijf is ondenkbaar zonder kunstenaars?
Vandelacluze ging vervolgens dieper in op het project Tomorrow’s Fountain dat nieuwe gletsjers creëert in de Alpen. Het streeft de verschuiving na van behoud naar vernieuwing en zet onderzoeksvragen centraal over constructie, het effect van wind en licht, versterkingstechnieken en de invloed van dikte op de beweging van de gletsjer. Een vrije en veilige omgeving is essentieel voor zulke innovatietrajecten. Vergelijk het met een kreeft: die is bijzonder robuust maar moet zijn pantser afwerpen om te groeien, waardoor die zeer kwetsbaar wordt.
De keynote van Wim Audenaert van AM-Team kunnen we het best samenvatten onder de quote “Success happens when opportunity meets preparedness”. Audenaert stipt aan om de Market Readiness Level (= er is een groot pijnpunt met een urgentie) te koppelen aan de Technology Readiness Level (= de digitale tool is klaar voor gebruik). Hij ging bijvoorbeeld in op de evolutie van de digitalisering in de watersector en ontwikkelingen op het gebied van:
- Soft sensoring (weten wat je niet kan meten): zou je bijvoorbeeld door de temperatuur en geleidbaarheid te meten, inzicht kunnen krijgen in zowel de zuurstofconcentratie als indirect ook in de biodiversiteit?
- De mega digital twin: een plek die alle gegevens en modellen samenbrengt om de uitdaging aan te pakken van steeds complexere besluitvorming die ook steeds sneller moet plaatsvinden.
Platform – en gebiedswerking
Het waterforum concludeerde met de hefbomen voor circulair watergebruik en de uitdagingen voor onderzoek en innovatie. De ervaring met en meerwaarde van sterke lokale watercoalities werd geïllustreerd met mooie cases binnen het Demerbekken en het Living Lab Herk en Mombeek. Tot slot kregen de deelnemers inkijk in de acties die op til staan voor daadkrachtige stroomgebiedbeheersplannen post 2027.
Alle presentaties en sfeerbeelden vind je hier