In het kader van het Interreg Vlaanderen-Nederland project F2AGRI* wordt momenteel peilgestuurde drainage aangelegd bij land- en tuinbouwers in het Nederlandse Lieshout. Deze drainage maakt subirrigatie mogelijk. Subirrigatie, ook wel omgekeerde drainage of ondergrondse beregening genoemd, verhoogt de grondwaterstand en maakt de landbouw minder kwetsbaar bij periodes van lange droogte. Lees hier meer over het principe en de mogelijkheden die dit voor de Vlaamse landbouw kan bieden.
Bij peilgestuurde drainage worden drainagebuizen op ca. 110 cm onder het maaiveld aangelegd. Dit is 20 à 30 cm dieper dan bij conventionele drainage. Bovendien monden de verschillende drainagebuizen uit in een hoofdbuis (en dus niet rechtstreeks in de waterloop). Deze hoofdbuis staat in verbinding met een beweegbare uitlaat in een betonput. Wil men water van het veld afvoeren, dan wordt de uitlaat in de richting van de hoofdbuis neergelaten. Wil men water op het veld vasthouden, dan wordt de uitlaat omhoog geplaatst zodat het water niet kan aflopen.
Handmatig of automatisch
Dergelijke systemen kunnen handmatig of automatisch worden uitgevoerd. Bij een handmatige opstelling, gaat de landbouwer de uitlaat zelf omhoog plaatsen of neerlaten. Bij een automatische opstelling, kan je vanop afstand via een app de uitlaat verhogen of verlagen. Dergelijke toepassing wordt ‘klimaat adaptieve drainage’ genoemd. Je volgt de weersverwachtingen op via je telefoon waarbij je vóór een regenbui het perceel ontwatert en vervolgens de uitlaatbuis omhoog plaats. Zodoende kan het perceel het water van de regenbui vasthouden om benedenstrooms de wateroverlast te verminderen. Er kan bovendien een vacuümpomp worden geïnstalleerd om het veld actief te draineren. Dit is onder meer nuttig wanneer het veld nog te nat staat om met zware werktuigen te betreden.
Grondwaterstand verhogen
Binnen het F2AGRI project wordt de klassieke peilgestuurde drainage uitgebreid om subirrigatie toe te laten. Dit wordt eveneens omgekeerde drainage of ondergrondse beregening genoemd. Concreet impliceert dit dat er, naast het afvoeren of vasthouden van water, ook water in het veld kan worden gebracht. Het drainagesysteem wordt hiertoe uitgerust met een tweede betonput dichtbij een waterloop. Tevens is de betonput uitgerust met een beweegbare uitlaat om al dan niet water in het veld te laten. De grondwaterstand wordt hierdoor verhoogd, waardoor de wortels van de plant het water via capillaire krachten kunnen opzuigen. Deze manier van irrigeren is efficiënter dan bovengronds beregenen omdat er zo minder water verloren gaat door evapotranspiratie of wind.
Gezuiverd afvalwater
Het water dat ingelaten wordt op de percelen is oppervlaktewater. Omdat de nabijgelegen bierbrouwerij Bavaria op jaarbasis 1,5 miljoen m³ gezuiverd afvalwater loost in zijn omringende waterlopen is er genoeg water beschikbaar. Bovendien is subirrigatie een veilig alternatief in perioden van waterschaarste. Bij aanhoudende droogte wordt immers een captatieverbod (uit oppervlaktewater) uitgevaardigd door de overheid (in Nederland gemiddeld eenmaal per jaar). Het verbod geldt echter niet voor dripirrigatie en subirrigatie. Bijkomend kan je met subirrigatie tijdig beginnen, nog vóór de watervoorraden schaars worden.
Door het aanleggen van een dergelijke combi-peilgestuurde drainage kan het drainagesysteem dus een dubbele functie vervullen: enerzijds water vasthouden of afvoeren en anderzijds water toevoeren.
Interessant voor Vlaanderen
Om de Vlaamse land- en tuinbouw veerkrachtig te maken tegen klimaatsveranderingen is de installatie van dergelijke systemen in Vlaanderen ook aangewezen. Misschien een waardevolle demonstratie om uit te testen binnen de projectoproep water-land-schap? Neem hiervoor contact met Charlotte Boeckaert.
Meer info over de aangelegde peilgestuurde drainage in het kader van het project F2AGRI vind je hier. Meer info over F2AGRI op onze projectpagina.
*F2AGRI is gefinancierd binnen het Interreg V programma Vlaanderen-Nederland, het grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Meer info: www.grensregio.eu
