Bijna 50 jaar na de laatste editie organiseerden de Verenigde Naties opnieuw een conferentie over water, een van de meest essentiële bronnen van ons bestaan. De Conferentie besloot met de goedkeuring van de engagementen in de Wateractieagenda. Meer dan 7.000 gedreven watercollega’s uit alle uithoeken van de wereld namen deel, waaronder een sterke vertegenwoordiging vanuit de Vlaamse Fluid Crew.
Naast het breed en hoog politiek momentum, viel ook inhoudelijk veel te rapen. Uit vijf dialogen, vier hoofdevenementen en honderden nevenevenementen geven we onze belangrijkste inzichten mee.
- Balans tussen vraag en aanbod herstellen: het belang van groen water
- Publiek-private samenwerking hertekenen: vergunningen, aanbestedingsregels, handelsvoorwaarden, intellectuele eigendom
- Tarieven voor duurzaam waterbeheer: ecologische tarief en groene watercredits
- Boekhouden om waterhergebruik te stimuleren
- Juridische rechtspersoonlijkheid voor water
- Draagkracht van de waterloop stuurt economische activiteit
- De verborgen waarde van water
De Algemene Vergadering van de VN destilleert nu de vele ideeën, aanbevelingen en oplossingen die opborrelden tijdens de driedaags conferentie. Het resultaat wordt meegenomen in de SDG-top in september om het waterthema te veraderen doorheen de agenda’s van de SDG-top en de Top van de Toekomst. Ook het voorstel voor een toegewezen VN-gezant voor water wordt er neergelegd.
Wat leren we uit de UN Water Conferentie?
- Balans tussen vraag en aanbod herstellen
Een recente studie door de Global Commission on the Economics on water stelt vast dat de vraag naar zoetwater het aanbod met 40% zal overtreffen tegen 2030. Een wereldwijde watercrisis loert om de hoek als we niet onmiddellijk actie ondernemen.
Bovendien zijn welstellende landen enorm afhankelijk van watergebruik buiten hun grenzen om gewassen te verbouwen en goederen te produceren. Het Water Witness-onderzoek toont aan dat die economieën…
- Typisch voor 40% tot 80% afhankelijk zijn van extern water uit rivieren en grondwaterlagen. Hun afhankelijkheid neemt alsmaar gestaag toe.
- 50% van dat extern water niet duurzaam gebruiken. Dat leidt tot onder meer uitputting van hulpbronnen, vervuiling, aantasting van ecosystemen en menselijke conflicten.
En dan spreken we alleen nog maar over blauw water: het water in oppervlakte- of grondwaterbronnen, dat 35% uitmaakt van het zoet water op land. Daarnaast is er ook nog groen water: de vochtigheid in de bodem, en water in planten en biomassa dat goed is voor de overige 65%.
Landgebruik en landbouw in een bepaalde regio zorgen voor verschuivingen in evapotranspiratie. Die hebben een belangrijke impact op de lokale waterbalans en regenpatronen windafwaarts. Zo krijgen Colombia, Bolivia en Argentinië minder neerslag door de boskap van het Amazonewoud in buurlanden.
Vandaag is er geen institutioneel kader om die afhankelijkheid tussen landen te regelen. En is er geen inzicht in hoe we die groene waterstromen het best beheren. Lokaal worden wel al acties genomen. Zo rooit Kaapstad invasieve bomen om water beter vast te houden.
Anderzijds ziet Kenia, net als veel andere plekken, ontbossing als een grote oorzaak van het opdrogen van rivieren. Bomen houden immers water vast in de bodem en reguleren de waterstroom in rivieren. Minder bomen betekent dus minder water in de bodem en meer verdamping, en in extreme gevallen dus het verdwijnen van een rivier. - Vergunningen, aanbestedingsregels, handelsvoorwaarden, intellectuele eigendom
We moeten afstappen van de kunstmatige opdeling tussen private en publieke organisaties willen we echt co-investeren in water als gemeenschappelijk goed. Alleen zo kan iedereen waarde blijven halen uit water, zoals winst voor bedrijven of voedselzekerheid voor de overheid.
Dit vraagt ook een andere visie op:
Openbare aanbestedingen
Wereldwijd spenderen we gemiddeld 15% van het BBP aan openbare aanbestedingen. Kunnen we hier duurzaamheidscriteria opnemen die het watersysteem ten goede komen?
Handelsverdragen
Handelsbeleid moet waterefficiëntie in de productie van goederen stimuleren om waterschaarste in te tomen.
Intellectuele eigendom
Het Australisch octrooirecht werd hervormd zodat bijvoorbeeld Bayer, wereldwijde marktleider in gewasbeschermingsmiddelen en zaden, en het nationaal wetenschapsagentschap samen eigenaar zijn van hun intellectuele eigendom. Dat zorgt voor een versnelling in innovatie die zowel de industrie als de Australische samenleving dient. - Tarieven voor duurzaam waterbeheer
In de Mexicaanse stad Monterrey introduceerde de watermaatschappij recent ook een ecologisch tarief. Dat is bedoeld om de hogere kosten te dekken van nieuwe waterbronnen ontwikkelen om water te leveren aan gebieden met weinig. Het ecologisch tarief is gebaseerd op waterverbruik en locatie. Huishoudens en bedrijven in gebieden waar de watervoorziening het meest onder druk staat, moeten een hoger tarief betalen dan op plekken met een ruimere watervoorziening.
Andere landen zoals Kenia onderzoeken groene watercredits, die stroomopwaarts waterbeheer belonen dat gunstig is voor stroomafwaartse gebieden. - Boekhouden om waterhergebruik te stimuleren
Om waterhergebruik te stimuleren, heeft Agadir Water (Marokko) een aangepaste boekhoudmethode geïmplementeerd die het mogelijk maakt om de voordelen van waterhergebruik te kwantificeren.
Dit houdt in dat de boekhouding en financiële planning van Agadir Water de kosten en baten van waterhergebruik in rekening neemt. Zo kunnen ze de kosten van waterhergebruik en de besparingen door de verminderde vraag naar nieuw water nauwkeurig bepalen. Ook kwantificeert het bedrijf de positieve impact van waterhergebruik op het milieu en de samenleving. Zo heeft Agadir Water aangetoond dat waterhergebruik niet alleen ecologische, maar ook economische voordelen oplevert. Dat maakt investeren in waterhergebruik aantrekkelijker en stimuleert een duurzame watervoorziening. - Een juridische rechtspersoonlijkheid voor water
Juridische persoonlijkheid toekennen aan natuurlijke elementen is een vrij nieuw concept en nog beperkt toegepast in bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland, India, Bangladesh, Colombia, Ecuador en Bolivia. Het idee is dat ecosystemen het recht hebben om te bestaan, te gedijen en te evolueren, en dat de natuur die rechten ook in de rechtszaal moet kunnen verdedigen, net zoals mensen.
Ondanks tientallen jaren milieuwetgeving blijft de gezondheid van de aarde achteruitgaan. Omdat onze huidige wetten de natuur alleen beschermen ten behoeve van mensen en bedrijven, geniet die winst typisch prioriteit boven de natuur. Zelfs wanneer milieukwesties voor de rechter worden gesleept, moeten mensen bewijzen dat de milieuschade hun eigen rechten schendt. Omdat het milieu die rechten zelf niet heeft. - Draagkracht van de waterloop stuurt de economie
De draagkracht van de omgeving wordt steeds sturender voor economische activiteiten. Denk maar aan PFAS en stikstof, maar ook aan verstrengde Europese waterregelgeving. Zo hebben het Wezer-arrest en de Zero Pollution Act een duidelijke impact op het bedrijfsleven, meer bepaald op lozingsvergunningen krijgen en behouden.
De integriteit van het watersysteem wordt zo dwingender bij (industriële) activiteiten. Hoe kunnen we hieraan tegemoetkomen? ABInbev lanceerde het Unprecedented Watershed Collaboration-initiatief dat lokale samenwerkingen creëert tussen gemeenschappen, overheden, ngo's en bedrijven. Samen willen ze de waterkwaliteit verbeteren in de stroomgebieden die de brouwerijen van ABInBev huisvesten. - Het onzichtbare zichtbaar maken
Hoe visualiseer je het onzichtbare? De verschillende waardes van een waterproject helder en overtuigend presenteren, biedt kansen om mensen te mobiliseren en middelen te bundelen.
Maak je die verschillende winsten zichtbaar, dan hoeft het niet te verbazen dat natuurgebaseerde oplossingen vaak de kroon spannen. Investeren in technologie of infrastructuur heeft vaak één specifieke functie, terwijl natuur multifunctioneel is en daarmee veel meer mogelijkheden biedt.